Adwokat Maciej Obrębski na zlecenie Naczelnej Rady Adwokackiej przygotował opinię w sprawie poselskiego projektu o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 728).
Projekt nowelizacji przepisów ma w założeniu ułatwić dochodzenie roszczeń osobom poszkodowanym przez anonimowe wpisy w Internecie. Zmiana ma polegać na wprowadzeniu do Kodeksu postępowania cywilnego nowego postępowania odrębnego – w sprawach o ochronę dóbr osobistych przeciwko osobom o nieznanej tożsamości. Projektodawca nazywa tę instytucję „śłepym pozwem”.
Ma ona polegać na możliwości wniesienia pozwu o ochronę dóbr osobistych bez oznaczania imienia i nazwiska (nazwy), a także adresu pozwanego. Te dane miałby w ciągu 7 dni od złożenia pozwu ustalać sąd okręgowy właściwy miejscowo dla rozpoznania sprawy. Po ustaleniu tożsamości pozwanego sprawa toczyłaby się na zasadach ogólnych.
W konkluzjach opinii przygotowanej na zlecenie Naczelnej Rady Adwokackiej adw. Maciej Obrębski wskazuje, że projekt próbuje rozwiązać istotny problem społeczny, polegający na naruszaniu dóbr osobistych w Internecie przez osoby niepodające swojej tożsamości. Projekt zmian w prawie nie uwzględnia jednak przepisów prawa unijnego, w tym Digital Services Act czy dyrektywy w sprawie SLAPP (Strategic Lawsuits Against Public Participation).
Co więcej, szczegółowe rozwiązania przewidziane w projekcie dotyczą co do zasady naruszeń dóbr osobistych dokonanych w formie tekstowej (np. komentarza czy wpisu na forum internetowych). Pozostawia to bez ochrony osoby, których dobra osobiste zostały naruszone w inny sposób, choćby poprzez nagranie audio czy audio-wideo.
W opinii zwrócono również uwagę na to, że mechanizm prowadzący niejako automatycznie do ustalania danych osób publikujących wpisy w Internecie może prowadzić do naruszenia praw osób wyrażających słuszną krytykę w debacie publicznej. Rodzi to ryzyko nadużywania instytucji „śłepego pozwu” w celach niezwiązanych z faktyczną ochroną dóbr osobistych.
Z pełną treścią opinii można zapoznać się na stronach internetowych Sejmu oraz Instytutu Legislacji Naczelnej Rady Adwokackiej.
