Począwszy od 1922 roku problematykę własności wód regulowało, kolejno po sobie obowiązujących, aż sześć ustaw, które w międzyczasie podlegały oczywiście nowelizacjom. W okresie poprzedzającym przejęcie majątków ziemskich na rzecz Skarbu Państwa, obowiązywała ustawa wodna z dnia 19 września 1922 roku, która weszła w życie dnia 27 listopada 1922 roku. Artykuł 1 stanowił, że: wody są albo publiczne, albo prywatne. Pierwsze stanowią własność publiczną (część dobra publicznego), drugie są własnością prywatną. Z kolei, artykuł 4 zawierał katalog wód, które z mocy samego prawa, stanowiły własność prywatną. Wśród nich znajdowały się jeziora. Zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami osoba prywatna mogła być właścicielem wód płynących.
W dniu 13 września 1944 roku wszedł w życie Dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej, na mocy którego przejęciu na rzecz Skarbu Państwa podlegały nieruchomości, które mogły służyć celom rolnym. Kwestią kontrowersyjną jest, czy w ogóle wody i grunty pod nimi mogły stać się własnością Skarbu Państwa na mocy tego aktu prawnego. Orzecznictwo, co prawda, wskazuje, że stawy rybne ulegały przejęciu, ale jednocześnie wyjaśnia, iż dekret ten nie miał zastosowania do wód służących celom rekreacyjnym lub ozdobnym, a także do wód płynących. Wynika to z faktu, iż w takowych wodach nie można prowadzić gospodarki rybackiej.
Ustawa wodna z 1922 roku została uchylona przez ustawę z dnia 30 maja 1962 roku – Prawo wodne, której skutkiem było przejęcie przez Skarb Państwa, z mocy samego prawa, powierzchniowych wód płynących oraz pokrytych nimi gruntów. Ustawodawca, wyzuwając dotychczasowych właścicieli z przysługującego im prawa własności, nie przewidział jakiejkolwiek formy rekompensaty. Co istotne, żaden późniejszy akt prawny nie powodował przejścia prawa własności wód i gruntów pod nimi na rzecz Skarbu Państwa. Dla oceny jakiego rodzaju wody podlegały przejęciu pomocne jest stanowisko sądów z lat 70. i 80. XX w., w którym podkreśla się, że Ustawa Prawo wodne z 1962 roku miała zastosowanie w odniesieniu do jezior, ale tylko stanowiących wody płynące w sposób stały, ale już nie płynące okresowo.
W świetle powyższego zaznaczyć należy, iż na spadkobiercach ubiegających się o odzyskanie jeziora, spoczywa powinność wykazania po pierwsze, iż jezioro, przed jego przejęciem w 1944 roku, nie służyło produkcji rybnej, po drugie, że w dniu 12 grudnia 1962 roku było ono wodą stojącą lub co najwyżej wodą okresowo płynącą. Pozornie kwestie te mogą wydawać się niemożliwe do wykazania. Udowodnienie tych stanów jest jednak realne, albowiem zachowały się w wielu przypadkach mapy hydrogeologiczne z lat. 60. XX w., w okresie powojennym prowadzone były badania zmian stanu wód w poszczególnych akwenach, zachowała się niejednokrotnie dokumentacja projektowa i budowlana urządzeń wodnych, dzięki której można wykazać, iż płynący charakter wód w danym zbiorniku wodnym nie jest naturalny, lecz został wytworzony lub podtrzymany, wbrew zjawiskom hydrologicznym, wskutek działań człowieka. Niezaprzeczalnie opracowanie tych wysoce specjalistycznych danych wymaga współpracy z ekspertem z zakresu hydrologii i hydrogeologii, a także przeprowadzenia wnikliwych poszukiwań archiwalnych dokumentów.
Na gruncie aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku – Prawo wodne śródlądowe wody płynące wraz z gruntami pokrytymi tymi wodami, stanowią własność Skarbu Państwa, o czym stanowi art. 211 ust. 2 w zw. z art. 216 ust. 1. Jednocześnie, na podstawie art. 211 ust. 4 w zw. z art. 216 ust. 2, zarówno woda jak i grunt, których właścicielem jest Skarb Państwa, nie podlegają obrotowi cywilnoprawnemu, tworząc kategorię res extra commercium. Oznacza to, że wyłącznie Skarb Państwa, nie zaś inny podmiot prawa, może być właścicielem śródlądowej wody płynącej oraz pokrytego nią gruntu.
Jeśli do powyższego dodamy stwierdzenie, że wody okresowo płynące są wodami płynącymi w rozumieniu ww. art. 211 i 216, to mamy do czynienia z ewidentną sprzecznością. Mianowicie, jezioro, wchodzące w skład dawnego majątku ziemskiego, nie służące w 1944 roku celom reformy rolnej, będące w dniu 12 grudnia 1962 roku wodami okresowo płynącymi, a więc nie podlegającymi przejęciu na rzecz Skarbu Państwa, i będące obecnie nadal wodami płynącymi, nie może stanowić własności osoby prywatnej (!). Co istotne, przepisy aktualnie obowiązującego prawa wodnego, jak już wskazałem wyżej, nie rodzą skutku przejścia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa. Tym samym w sytuacji, gdy jezioro na dzień dzisiejszy jest nadal wodą płynącą, będziemy mieli do czynienia ze sprzecznością przepisów, która winna zostać rozstrzygnięta przez Trybunał Konstytucyjny. Niejednokrotnie jednak udaje się wyeliminować powyższy problem poprzez wykazanie, że obecnie jezioro stanowią wody stojące. Wówczas zwrot nieruchomości jest możliwy.
